Bu durum zamanla ince bağırsak yüzeyindeki hücrelere zarar vererek emilim bozukluklarına yol açabilir. Buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan glutenin yanı sıra bazı ilaçlar, takviye gıdalar ve bitki çaylarında da koruyucu olarak bulunabileceği unutulmamalıdır.
Çocuklarda çölyak hastalığı genellikle büyüme geriliği ile kendini gösterebilirken, yetişkinlerde ise farklı semptomlarla ortaya çıkabilir. İnce bağırsaktaki hasarlanma nedeniyle sıklıkla ishal, yorgunluk, kilo kaybı, gaz ve kansızlık gibi belirtiler görülmektedir. Çocukluk çağında ise vitamin emilimindeki bozukluklar daha belirgin olup, büyüme ve gelişme geriliğine neden olabilir. Mide bulantısı, kusma, kronik ishal, gaz, kısa boy ve kilo kaybı da sıkça rastlanan durumlar arasındadır.
Yetişkinlerde Çölyak Hastalığının 6 Önemli Belirtisi
- İshal: Sık ve sulu dışkılama çölyak hastalığının yaygın belirtilerindendir.
- Kilo Kaybı: Besin emilimindeki sorunlar istemsiz kilo kaybına yol açabilir.
- Mide Bulantısı ve Kusma: Sindirim sistemindeki rahatsızlıklar bu tür şikayetlere neden olabilir.
- Karın Ağrısı: Özellikle yemeklerden sonra artan karın ağrıları görülebilir.
- Gaz ve Karında Şişkinlik: Glutenin sindirilememesi sonucu gaz ve şişkinlik oluşabilir.
- Yorgunluk ve Halsizlik: Besin eksiklikleri ve bağırsak sorunları enerji düşüklüğüne yol açabilir.
Nadiren Görülen Diğer Belirtiler
Çölyak hastalığı bazı kişilerde daha atipik belirtilerle de ortaya çıkabilir:
- Sebebi bilinmeyen demir eksikliği anemisi
- Osteoporoz (Kemik erimesi ve kemik kaybı)
- Ciltte kaşıntı ve döküntü
- Ağız içi yaralar
- Baş ağrısı ve baş dönmesi
- Karaciğer fonksiyon testlerinde yükselme
Tanı İçin Gluten Tüketimine Devam Edilmeli
Çölyak hastalığı tanısı için yapılan tarama testlerinin doğru sonuç vermesi için hastanın mutlaka gluten tüketimine devam etmesi gerekmektedir. Gluten tüketildiğinde şişkinlik ve gaz gibi sorunlar yaşayan bazı hastaların gluten diyetine girmesi, tarama testlerinin normal çıkmasına ve dolayısıyla yanlış tanıya yol açabilir. Belirgin şikayetleri olmayan hastalarda öncelikle kan tetkikleri yapılır. Sonuçlardan herhangi birinin pozitif çıkması durumunda ise ince bağırsaktan endoskopi ile biyopsi alınarak kesin tanı konulur. Ayrıca çölyak hastalığının genetik yatkınlığını gösteren kan testleri de mevcuttur.
Tedavinin Temeli: Glutensiz Beslenme
Çölyak, otoimmün bir hastalık olduğu için diğer otoimmün hastalıklarla birlikte görülme olasılığı artabilir. Otoimmün tiroid hastalıkları, otoimmün dermatolojik hastalıklar ve tip 1 diyabet bu duruma örnek verilebilir. Genetik yatkınlığı olan bireylerde glutenle tetiklenen bu hastalığın temel tedavisi ise ömür boyu sürecek glutensiz beslenmedir. Beslenmeye dikkat edilmemesi durumunda uzun vadede ince bağırsakta lenfoma ve gastrointestinal sistem kanserleri gibi ciddi riskler artabilir. Glutensiz diyette güvenle tüketilebilecek besinler şunlardır:
- Katkısız yulaf
- Mısır
- Pirinç
- Kara buğday
- Nohut
- Patates
- Soya fasulyesi
- Fındık ve fasulye unu
