Samsun CHP Teşkiları Agit Gözlemcileri İle Görüştü
Cumhuriyet Halk Partisi Samsun İl Başkanı Av.Tufan Akcagöz, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı ( AGİT ) gözlemcileri Alexander Anderson ve Hans Kaboth ile bir araya geldi.
Anderson ve Kaboth'a, yaklaşan referandumu değerlendiren Tufan Akcagöz, referandum süreci ile ilgili yetkililere bilgi verdi. 16 Nisan'a kadar, referandum ile ilgili çalışma yürütmek için Samsun'da ve Karadeniz illerinde bulunacak olan gözlemciler ile referandum süreci ile alakalı konuşan Tufan Akcagöz, gözlemcilerin sorduğu sorulara yanıt verdi. Referandumun bir halk oylaması olduğuna işaret eden CHP Samsun İl Başkanı, " Adeta bir seçim havası yaratılmak isteniyor. Öyle bir şey yok. Ortada bir seçim yok. Ortada bir seçim olmadığı için, aday da siyaset de yarıştırıyor değiliz. O nedenle, bizi siyaset tartışmalarının içine çekmeye çalışanlara prim vermedik, vermiyoruz. AKP de, CHP de belli bir siyasi anlayışı savunan partilerdir. Seçimler gelir, yine herkes ülke siyaseti ile ilgili söyleyecek olduğu sözleri söyler. Ama bu başka. Bu bir referandum. Yani, halk oylaması. Halk, önündeki seçeneği değerlendirecek. Nedir o seçenek? Evet veya hayır. Neden evet, neden hayır? Biz bunu anlatıyoruz ve anlatmaya da devam edeceğiz. Türk milleti elbet doğruyu yanlışı görecek ve kararını hayırdan yana kullanacaktır. " dedi.
Referandum sürecinde yaşanan haksız rekabetlerle ilgili sorulan soruları yanıtlayan Tufan Akcagöz, " İfade ettiğim gibi, bu bir seçim değil ancak birileri biteviye devlet imkanını kullanmaya devam ediyor. Bugün Samsun'da büyük binaların üzerinde 'evet' pankartları gördüğünüzü biliyorum. Bir kısmı inanın, FETÖ'cü olmadığının ispatı derdindedir. Ne kadar büyük pankart asarlarsa o derece kendilerini ibra edeceklerini düşünüyorlar. Herkes baskı altında. Önümüzde bir referandum var. Halk, geleceğini oylayacak. Bu oylayacak olduğumuz, alelade bir yasa değildir. Bu olmadı, bunu beğenmedim diye sonrasında basit bir şekilde değiştireceğimiz bir düzenleme değildir. O nedenle millet olarak bir değil iki değil, üç kere düşünmek zorundayız. Tek adam vesayetine geçit verecek miyiz? Elbette hayır. Tek adamın her sözü söylemesine, ülkenin kaderine tek başına karar vermesine evet diyecek miyiz? Elbette hayır. " diye konuştu.
MHP tabanının referandumdaki eğilimi ile ilgili soruya cevap veren Tufan Akcagöz, "Samsun, MHP'nin de aktif olduğu bir kent. Ancak, MHP tabanı Samsun'da, görüyoruz ki Sayın Bahçeli gibi düşünmüyor. MHP tabanı Samsun'da, ülkenin bu Anayasal değişiklik ile bir çok kazanımdan uzaklaşacak olduğunu, ülkenin bölünme tehlikesi ile karşı karşıya kaldığını görüyor. Kaldı ki, yıllar yılı hakarete maruz kaldıkları bir siyasi anlayışın yanında yer almaları mantık olarak da mümkün değildir. " diye konuştu.
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Nedir?
Uluslararası Örgüt Künyesi
Örgütün Amacı: AGİT, güvenliğin üç boyutunda (siyasi-askeri, ekonomi-çevre ve insani) ilke, norm ve standartlar geliştirmekte, yükümlülüklerin uygulanma durumlarını izlemekte, esnek müzakere ve siyasi diyalog forumu teşkil etmekte, ayrıca
katılımcı Devletlerin demokratikleşme, hukukun üstünlüğü ve insan haklarına saygı alanlarındaki çabalarına destek ve yardım işlevi görmektedir.
Kuruluş Tarihi:
1975/1994
Merkezi:
Viyana
Genel Sekreteri:
Lamberto Zannier (İtalya)
Üye Ülkeler:
AGİT katılımcısı 57 Devlet ile Akdenizli ve Asyalı İşbirliği Ortağı ülkelerinin listesi aşağıda takdim kılınmıştır.
AGİT KATILIMCISI DEVLETLER
ABD
• İngiltere
• Monako
Almanya
• İrlanda
• Norveç
Andorra
• İspanya
• Özbekistan
Arnavutluk
• İsveç
• Polonya
Avusturya
• İsviçre
• Portekiz
Azerbaycan
• İtalya
• Romanya
Belarus
• İzlanda
• Rusya
Belçika
• Kanada
• San Marino
Bosna-Hersek
• Karadağ
• Sırbistan
Bulgaristan
• Kazakistan
• Slovakya
Çek Cumhuriyeti
• Kırgızistan
• Slovenya
Danimarka
• Letonya
• Tacikistan
Ermenistan
• Lihtenştayn
• Türkiye
Estonya
• Litvanya
• Türkmenistan
Finlandiya
• Lüksemburg
• Ukrayna
Fransa
• Macaristan
• Vatikan
GKRY
• Makedonya
• Yunanistan
Gürcistan
• Malta
Hırvatistan
• Moğolistan
Hollanda
• Moldova
AKDENİZLİ İŞBİRLİĞİ ORTAKLARI
• Cezayir • Fas • İsrail
• Mısır • Tunus • Ürdün
ASYALI İŞBİRLİĞİ ORTAKLARI
• Afganistan • G.Kore • Japonya
• Tayland • Avustralya
Türkiye’nin Üyelik Durumu:
Türkiye Örgütün kurucu üyelerindendir.
Örgütün Tarihi:
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Soğuk Savaş döneminde bloklar arasında düzenli diyalog tesis etmek suretiyle gerginliği ve anlaşmazlık noktalarını azaltmak ve bu sayede Avrupa’da güvenliğin artırılmasını sağlamak amacıyla, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK) adı altında bir müzakere forumu ve konferanslar diplomasisi olarak ortaya çıkmıştır.
1970’li yıllarda Avrupa’yı etkisi altına alan yumuşama döneminde Batı’nın “karşılıklı ve dengeli kuvvet indirimleri” müzakerelerine başlanması yönündeki önerisinin Doğu Bloku tarafından kabul edilmesi ve buna paralel olarak 1973 yılında Helsinki’de başlayan görüşmelerin sonucunda Helsinki Nihai Senedi’nin 33 Avrupa ülkesi ile ABD ve Kanada tarafından 1975 yılında imzalanmasıyla AGİK süreci başlamıştır.
Helsinki Nihai Senedi’nde güvenliğin birbiriyle irtibatlı üç farklı boyutu (siyasi-askeri, insani ve ekonomi-çevre) olduğu kabul edilmiştir. Bununla birlikte, Örgüt’ün Soğuk Savaşın sona ermesine kadar geçen dönemdeki faaliyetleri ağırlıklı olarak siyasi-askeri boyutta odaklanmıştır.
1990’ların başında Sovyetler Birliği’nin dağılması ve ideolojik kamplaşmanın son bulmasıyla kuruluş amacı bir ölçüde geçerliliğini yitiren AGİK, yeni dönemin risk ve tehditlerini karşılayacak bir uyum süreci içine girmiştir. Bu süreçte AGİK, demokratikleşme ve insan haklarının izlenmesi gibi işlevlerine ilaveten, erken uyarı, çatışmaların önlenmesi, kriz yönetimi ve çatışma sonrası rehabilitasyon alanlarında diğer uluslararası ve bölgesel kuruluşlara nazaran mukayeseli üstünlük kazanmıştır.
Soğuk Savaş sonrası dönemin siyasi başlangıcını oluşturan ve Helsinki sürecinde önemli bir dönüm noktasını simgeleyen 1990 Paris Şartı’yla, AGİK’in siyasi danışma mekanizmaları ve bir dizi daimi organ aracılığıyla kurumsallaşması ihtiyacının ortaya çıktığına karar verilmiş, 1992 Helsinki Zirvesi’nde, bugün halen işlevsel olan kurum ve kuruluşlarının temeli atılmıştır. 1994 Budapeşte Zirvesi’nde ise AGİK bir uluslararası teşkilata dönüşerek, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı-AGİT adını almıştır.
AGİT, diğer uluslararası örgütlerden farklı olarak antlaşma veya sözleşme gibi hukuki bağlayıcılığı bulunan bir belgeye dayanmamaktadır. Kabul ettiği ilke ve normlar kadar, kendi idari ve örgütsel yapısı da siyasi düzeyde Bakanlar veya Devlet ve Hükümet Başkanları tarafından alman kararlara göre şekillenmektedir. Kararlar oydaşmayla alınmaktadır.
Örgüt, özellikle Soğuk Savaş’ın sona ermesinin ardından kapsamlı bir insan hakları müktesebatı geliştirmiş, insani boyuttaki yükümlülüklerin hayata geçirilmesinde katılımcı devletlere destek sunmak üzere AGİT Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi, Milli Azınlıklar Yüksek Komiseri ve Medya Özgürlüğü Temsilcisi kurumlarını oluşturmuştur.
Diğer yandan, AGİT ülkeleri arasındaki siyasi diyalogu parlamenterler düzeyine taşımayı amaçlayan AGİT Parlamenter Asamblesi (AGİT-PA) 1991 yılında kurulmuş olup, ülkemiz, TBMM’nde oluşturulan AGİT PA Türk Grubu tarafından AGİTPA çalışmalarına katılım sağlamaktadır.
AGİT’i diğer uluslararası örgütlerden ayıran karşılaştırmalı üstünlüklerden birini de alan misyonları oluşturmaktadır. Halen Güneydoğu Avrupa’da Arnavutluk, Bosna-Hersek, Sırbistan, Karadağ, Kosova ve Makedonya’da; Doğu Avrupa’da Moldova ve Ukrayna’da; Kafkaslarda Azerbaycan ve Ermenistan’da; Orta Asya’da Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan’da faaliyet gösteren AGİT ofis ve misyonları, çatışmaların önlenmesi ve çözümü için siyasi süreçlerin kolaylaştırılması, sivil toplumun ve hukukun üstünlüğünün güçlendirilmesi, demokrasinin geliştirilmesi, insan ve azınlık haklarının korunması işlevlerini yerine getirmektedirler.
21. yüzyılda karşılaşılan tehditlerin çok boyutlu ve karmaşık nitelik arzetmesi, AGİT’in bu tehditlerle mücadele imkan ve yeteneklerinin geliştirilmesine yönelik çabaların 2000’li yıllarda da sürdürülmesini gerektirmiştir. Bu itibarla, 2003 Maastricht Bakanlar Konseyinde “21. Yüzyılda Güvenlik ve İstikrara Yönelik Tehditlere Yönelik AGİT Stratejisi”ni kabul edilmiş, 2010 Astana Zirvesi’nde kabul edilen “Güvenlik Topluluğuna Doğru” başlıklı deklarasyonla ise, AGİT coğrafyasında güvenlik topluluğu inşa edilmesi hedefi dile getirilerek, kapsamlı ve işbirliğine dayalı güvenlik ile güvenliğin bölünmezliği ilkelerine dayalı bir vizyon öngörülmüştür. Astana Zirvesi’nden sonra, kadın, cinsiyet ve siber güvenlik gibi boyutlararası konular da önem kazanmış ve Örgütün gündeminde daha fazla yer teşkil etmeye başlamıştır.
Güvenlik topluluğunun inşasına yönelik “yapı taşlarının” oluşturulması için Helsinki Nihai Senedi’nin imzalanmasının 40. yıldönümüne rastlayan 2015 yılı hedef olarak saptanmış ve Helsinki+40 süreciyle, katılımcı devletler arasında ileriye dönük, yapıcı, sonuç odaklı ve gayrıresmi diyalog başlatılmıştır. 2014 yılında başlayan Ukrayna krizinin de etkisiyle, 2015 yılında “landmark” bir belgenin kabulü mümkün olmamakla birlikte, Helsinki+40 süreci, Örgüt’ün geleceğine dair yapılandırılmış tartışmalara olanak tanıması yönünden yararlı olmuştur. AGİT Daimi Temsilcimizin de İhtilaf Döngüsü Koordinatörü olarak görev yaptığı bu süreçte edinilen birikimin Örgüt’ün çalışmalarına yansıtılabilmesi için, bu alandaki gayrıresmi diyalogun 2015 sonrasında da sürdürülmesi önem taşımaktadır.
Türkiye’nin Örgüt’le İlişkileri:
AGİT’in kurucu üyeleri arasında yer alan Türkiye, Örgütün tüm boyutlarında (siyasi-askeri, ekonomi-çevre, insani boyut) aktif ve yapıcı bir tutum sergilemektedir. Bu çerçevede ülkemiz, terörizm, polis faaliyetleri, sınır güvenliği ve yönetimi, ekonomi ve çevre konuları, hoşgörüsüzlük ve ayrımcılıkla mücadele, göç ve entegrasyon, insan ticaretiyle mücadele gibi alanlar başta olmak üzere AGİT çalışmalarına katkıda bulunmakta; AGİT kurumları ve diğer birimleriyle ilişkilerimiz düzenli diyalog temelinde olumlu bir seyir izlemektedir. Örgütün güçlendirilmesi ve etkinliğinin arttırılması çabaları tarafımızdan desteklenmekte ve bu çerçevede etkin katkı yapılmaktadır.
Ülkemiz, 1999 yılında AGİT Zirvesi’ne evsahipliği yapmıştır. 18-19 Kasım 1999’da İstanbul’da yapılan Zirve’de kabul edilen belgeler örgüt müktesebatına önemli katkı sağlamıştır. Zirve’de imzalanan Avrupa Güvenlik Şartı (İstanbul Şartı), 21. yüzyılda AGİT bölgesinin güvenlik, barış ve istikrarının güvence altına alınabilmesi için gerekli ilke ve yöntemleri belirlemiştir. İstanbul Şartı’nda, AGİT’in erken uyarı, çatışma önleme, kriz yönetimi ve çatışma sonrası rehabilitasyon
alanlarındaki faaliyetlerini daha etkin hale getirmek için AGİT coğrafyasında faaliyet gösteren uluslararası ve bölgesel kuruluşlar arasında İşbirliğine Dayalı Güvenlik Platformu (Platform for Cooperative Security), Süratli Uzman Yardım ve İşbirliği Ekipleri (Rapid Expert Assistance Cooperation Teams/REACT) gibi mekanizmalar geliştirilmiştir.
Ülkemizin Örgütten beklentilerinde, AGİT coğrafyasındaki tüm sürüncemede kalmış ihtilafların (Yukarı Karabağ, Abhazya, Güney Osetya ve Transdinyester) ülkelerin toprak bütünlüğü ve egemenlikleri çerçevesinde çözümü önemli bir yer tutmaktadır. Ülkemiz, Yukarı Karabağ ihtilafının çözümüne yönelik Minsk Grubu’nun da bir üyesi olarak, Örgütün anılan ihtilafların çözüm süreçlerinde daha etkin ve sonuç alıcı bir rol üstlenmesini teşvik etmektedir.
Öte yandan, Kırım’ın gayrimeşru ilhakı ve Ukrayna’nın doğusundaki çatışma ortamı, Avrupa güvenliğine ciddi bir sınama teşkil etmektedir. Krizin ortaya çıkmasını müteakip AGİT’in kısa sürede Ukrayna Özel Gözlem Misyonu’nu (ÖGM) oluşturması, AGİT’i Ukrayna krizine çözüm bulunması çabalarında öncü konuma almıştır. Kuruluş amacı, görev yönergesinde, Ukrayna genelinde gerilimin azaltılması; bölgede huzur, barış, güvenlik ve istikrarın teşvik edilmesi ve AGİT ilke ve yükümlülüklerinin uygulanmasının desteklenmesi ve denetlenmesi olarak tarif edilen ÖGM’nun başkanlığını 2 Nisan 2014 tarihi itibarıyla bu göreve atanan Dışişleri Bakanlığı eski Müsteşarı emekli Büyükelçi Ertuğrul Apakan üstlenmektedir. ÖGM, Minsk mutabakatları uyarınca ateşkesin gözlemlenmesi, ağır silahların geri çekilmesinin gözlemlenmesi ve doğrulanması ile Ukrayna-RF sınır güvenliğinin denetlenmesi görevlerini de yerine getirmektedir. Tüm tarafların güvenini kazanmış bir şekilde sahadaki faaliyetlerini sürdüren ÖGM’na, ülkemizce personel ve bütçe desteği sağlanmaktadır.
Avrupa-Atlantik ve Avrasya güvenlik mimarisinde özgün bir yere sahip olan AGİT’in güvenlik kavramına kapsamlı yaklaşımı, katılımcı devletler arasında açıklık, şeffaflık ve işbirliğini teşvik ederek, güvenliğin arttırılmasını hedefleyen siyasi ve askeri konularla ilgili taahhüt ve mekanizmaları da içermektedir. Bu çerçevede, askeri faaliyetlerin takibine imkân tanıyan, erken uyarı ve kriz önleme hükümleri içeren Viyana Belgesi, AGİT bölgesinde istikrara ve güvenliğe katkıda bulunan önemli bir GGAÖ aracını oluşturmaktadır. 57 AGİT katılımcısının taraf olduğu, çeşitli güven ve güvenlik artırıcı tedbirleri içeren ve siyasi bağlayıcılığı olan Viyana Belgesi’nin bugüne kadar başarıyla uygulanabilmesinde en önemli etken, uluslararası gelişmelere göre uyarlanabilmesi ve yeni ihtiyaçları karşılayabilmesi olmuştur. Ahiren dört kez gözden geçirilmiş olan Viyana Belgesi’nin, 2016 yılında güncellenmesi öngörülmektedir.
1992 yılında yürürlüğe giren Avrupa’da Konvansiyonel Kuvvetler Antlaşması (AKKA), Avrupa konvansiyonel güvenlik mimarisinin üzerinde inşa edildiği temel uluslararası düzenlemedir. Avrupa sathında ve bölgesel düzeyde kuvvet düzeyleri, askeri dengeler, ülke içi ve dışı askeri konuşlandırma koşulları AKKA tarafından belirlenir. Rusya Federasyonu (RF), NATO genişlemesinden kaynaklanan güvenlik endişelerini gerekçe göstererek, AKKA yükümlülüklerini, tek taraflı bir kararla, 12 Aralık 2007 tarihi itibariyle askıya almıştır. Bu
tarihten itibaren, Antlaşma, RF dışındaki diğer 29 Taraf Devlet tarafından uygulanmaktadır.
Açık Semalar Antlaşması (ASA) ise hukuki bağlayıcılığa sahip, taraf ülkelerin topraklarının, silahtan arındırılmış ve özel algılayıcılarla donatılmış uçaklarla havadan gözlenmedi bu suretle açıklığa ve şeffaflığa katkı sağlanmasını öngören bir askeri düzenlemedir. 34 ülkenin taraf olduğu Antlaşma, Avrupa’da silahsızlanma ve silahların kontrolü alanındaki çeşitli düzenlemeler bakımından tamamlayıcı bir denetim aracı olarak da kullanılmaktadır.
(Sözkonusu düzenlemelerle ilgili daha detaylı bilgilere “Silahların Kontrolü ve Silahsızlanma” bölümünden ulaşılması mümkündür.)
AGİT’in kapsamlı güvenlik anlayışı çerçevesinde, ülkemiz, ekonomi-çevre ve insani boyut konularında da Örgütün çalışmalarına aktif katkı sağlamaktadır. Boyutlar arasında herhangi bir önceliklendirme yapılmaması tarafımızdan her fırsatta vurgulanmakta, Örgütün her üç boyuttaki faaliyetlerinin dengelenmesini öngören öneriler ilke itibarıyla tarafımızca desteklenmektedir.
İnsani boyutta, Avrupa başta olmak üzere AGİT bölgesinde yaşayan vatandaş ve soydaşlarımızın maruz kaldıkları hoşgörüsüzlük, yabancı düşmanlığı, ayrımcılık, ırkçılık ve nefret saikl olayların seslendirilmesi temin ve teşvik edilmektedir. Dönem Başkanlığı Müslümanlara Karşı Ayrımcılık ve Hoşgörüsüzlükle Mücadele Özel Temsilciliği Prof. Dr. Bülent Şenay tarafından üstlenilmektedir. (İnsani boyuttaki faaliyetlere dair detaylı bilgi, “Türkiye’de İnsan Hakları -AGİT altbaşlığında yer almaktadır).
Ülkemiz, ekonomi ve çevre boyutu faaliyetleri marifetiyle güvenliğin arttırılabileceği görüşünü taşımakta, bununla birlikte AGİT’in görev yönergesi ye kısıtlı kaynaklarının dikkate alınmasını ve diğer uluslararası örgütlerin faaliyetlerinin tekrarlanmasından kaçınılmasını istemektedir. Ayrıca, yolsuzluk, kara para aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadeleye önem atfetmekte, göç yönetiminin ise, göçmenlerin yaşadıkları ülkelere sağladıkları katkılar da dikkate alınarak geliştirilmesi gerektiğini savunmaktadır. Bu boyuttaki faaliyetlere verdiğimiz önem doğrultusunda, Ekonomi ve Çevre Faaliyetleri Koordinatörlüğü görevinin 2013 yılı başından bu yana Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı eski Müsteşarı Dr. Yurdakul Yiğitgüden tarafından üstlenilmesi sağlanmıştır.