Evliya Çelebi, Samsun'a Gelince Ne Dedi?

Türk gezgin Evliya Çelebi 1645 yılında Samsun'a uğradığını ve burada yaşadıklarını Seyahatname isimli kitabına yazdı. Samsun hakkında gözlemler yapan Evliya Çelebi, o zaman ki Samsun'u anlatmış.

Türk edebiyatının gezi türündeki ilk ve en önemli eseri olarak adlandırılan, "Seyahatname" adlı kitabın yazarı, ünlü Türk gezgin Evliya Çelebi, tüm Dünya'yı gezmiştir. Gezilerini, Seyahatname isimli kitabında yer verdi. Evliya Çelebi'nin kitabında Samsun'a da uğradığını ve Samsun'da karşılaştıklarını yazdı.

1645 yılında Samsun’a gelen Evliya Çelebi bazı bilgiler vermektedir. Samsun halkının gemicilik ve kendircilikle uğraştığını söyleyen Evliya Çelebi, Samsun kalesinin deniz kıyısında taştan yapılmış sağlam bir yapı olduğunu belirtmektedir. Samsun'un lezzetli suyu olduğuna dikkat çeken Çelebi, evlerin kiremitli, bağlı-bahçeli olduğunu, eğitim kurumlarının ise çok az olduğunu kaydetmektedir. Demir atılabilir nitelikte bir iskeleye sahip olan Samsun’un, yaban üzümü ve nar rengi armut turşusunun meşhur olduğunu zikretmektedir. Bunlar fıçılarla İstanbul’a gönderilmektedir. Gemi palamarları için imal edilen kendir ipinin bütün dünyaya yetecek kadar çok olduğunu da söylemektedir. 

Kâtip Çelebi Samsun hakkında şu bilgileri vermektedir: "Samsun Karadeniz kıyısında, Kefe'nin tam karşısında ünlü bir kasabadır. Amasya suyu kasabanın doğusundan geçerek denize dökülür. Samsun’un güneyindeki dağ bir yay çizerek batıdan ve doğudan denizle birleşir. Samsun şehri, bu dağ silsilelerinin oluşturduğu yarım çember ile Karadeniz arasında alçak bir düzlüktedir. Eski yapı olarak bir kale ve kalenin içinde camiler, hamamlar ve çarşı vardır. Birkaç ev bir araya getirilerek oluşturulan öbeklerle mahalleler oluşturulmuştur".