Hangi maske virüsten korur, maske alırken bunlara dikkat edin!

Koronavirüs pandemisi nedeniyle, virüs yayılımının önüne geçmek için artık hayatımızın olmazsa olmazı medikal maskeler oldu. Fiyatları ucuzdan pahalıya bir çok çeşit maskeyi piyasada bulmak artık kolay. Cadde ve sokak başlarında maske satan kişilere bile rastlayabiliyoruz. Peki hangi maskeyi satın almalıyız? İşte, tüm bu soruların cevabı..

Pandemi döneminde önemi giderek artan maskelerin bizi ne kadar koruyabildiğine dair herkesin aklında belirli başlı sorular gelmektedir. Bu makalede genel olarak en çok tercih edilen medikal maskeleri inceleyeceğiz. Medikal maskeler iki, üç ve hatta dört katlı olabilmektedir. Ancak hangisi daha koruyucu, olması gereken nedir?

Medikal maskelerin üretimi için belirli standartlar ve koruyuculuğunu gösteren sınıflar bulunmaktadır. Bunlara değinmeden önce maske kumaşlarını tanımamız gerekmektedir.

Piyasada en çok satılan 3 katlı medikal maske kumaşları SMS (Spunbond – Meltblown – Spunbond) veya SSS (3 x Spunbond) olarak üretilmektedir. Elbetteki SMS maskeler SSS maskelere göre maliyeti daha yüksektir ve filtre özelliği daha fazla olmaktadır. Bunun dışında 4 katlı maskelerde bulunmaktadır. Yüze bakan ilk katmanda selüloz kumaş bulunmaktadır. CSMS (Cellulose – SMS) tip maskeler daha yumuşak ve aşındırıcı olmayan yapısı sayesinde cildinizin daha konforlu hissetmesini sağlar.

Piyasada satılan çoğu maskelerin içeriğinden habersiziz. Üretici firmalar ise zorunlu olmadığı için maske kutularında hangi seviye maske veya hangi katmanlardan oluştuğunu beyan etmiyorlar. Maske kutularında ISO, CE belgelerini görüyoruz ancak bunlar yeterli mi? Maske üretimi yapan firmalar ISO 9001 ve ISO 13485 belgelerini almak zorundadır. Bunun dışında CE AT uygunluk beyanı düzenlenmiş olması gerekmektedir. Ancak piyasada alınan belgelerin çoğu deklarasyon yani ben bu belgeyi aldım ama gerekli şartları uyacağımı “beyan ediyorum” demektir. Ancak beyan edilmiş olması gerçekte uyguladığını bize kanıtlamıyor.

Denetimlerinin bağımsız kuruluşlar tarafından yapıldığı akrediteli kurumlar bulunmaktadır. Alınan sertifikaların en azından akrediteli kuruluş tarafından verilmiş olduğunu görmemiz gerekmektedir. Bu aşamaya kadar olan kısım aslında son tüketici için bir anlam ifade etmiyor. Ancak CE AT uygunluk beyanını kanıtlamak için akrediteli labaratuvarlar tarafından maskenin testi yapılmış ve testi geçtiğini açıkça belirtilmiş olması son tüketiciyi bilgilendirmek için önemlidir. Testin sonuçlarına göre type I, type II, type IIR olmak üzere 3 çeşit koruyuculuk derecesi bulunmaktadır. 

Meltblownlu maskelerin nasıl anlaşılacağına dair çok basit yöntem var!

Meltblown Kumaş Nasıl Anlaşılır?

Meltblown kumaşları spunbond kumaşlardan ayırt etmeniz için en kolay test yöntemi yırtarak kontrol etmenizdir. Maskenizi bir makas yardımı ile kesin ve orta katmandaki kumaşı yırtmaya çalışın.

Meltblown Kumaş

Eğer kağıt gibi kolayca yırtılıyor ise bu meltblown kumaştır. Eğer yırtmakta zorlanıyorsanız ve pamuksu şekilde kopuyorsa bu spunbond kumaştır. Piyasada kullanılan kumaşların çoğu bu şekildedir.

Spunbond Kumaş

Gerçek maske hangisidir sorusuna kesin cevap verebilmek için maskelerin CE standartlarını karşıladığına dair akrediteli test laboratuvarlarından rapor alınması gerekmektedir.

Test işlemlerinde su tutma, alevlenme, bakteri üremesi, geçirgenlik vb. testler yapılmaktadır. Bunları kendi imkanlarımız ile kontrol etmemiz mümkün değildir.

Maske kumaşları görünüşte birbirlerine çok benzemektedir. Zaten piyasada çok çeşit kumaş bulunmaktadır. En çok kullanılan malzeme PP (polipropilen) yani plastik esaslı bir malzemedir. Özellikle çinli kumaş üretici firmaları kendi ürünlerini pazarlamak için tüketiciyi yanlış yönlendiren videolar paylaşmaktadır. Gerçek maske nasıl tespit edilir, gerçek kumaş nasıl anlaşılır bunları yanma ve su geçirgenlik testleri ile size kanıtlamaya çalışıyorlar. Testin neyi amaçladığını ve sonuçlarını sizlerle paylaşıyorum.

Yanma Testi

Meltblown ve Spunbond Yanma Testi

Meltblown ve spunbond kumaşların her ikiside PP (polipropilen) malzemeden üretilmektedir. Polipropilen bir termoplastiktir ve ısı ile şekil verilebilir ve geri dönüştürülebilir bir plastik türüdür. Ateşe tuttuğunuzda her ikiside erir ve damlar. Yani meltblown ile spunbondu kendi yaptığımız yanma testi ile anlamanız çok da mümkün değildir.

Su Tutma Testi

Aynı malzemenin hem su tutan hemde su geçirmeyen tipi mevcuttur. Özellikle çocuk bezleri, kadın pedleri, yetişkin bezleri, ter pedleri gibi sıvı emici özellikle kumaşların cilde temas eden yerde kullanılması gerekmektedir. Dışarıya sıvı taşırmaması içinde su geçirmez özellikteki kumaş kullanılması gerekmektedir. Hidrofilik (su tutan) kimyasallar, yapısı itibariyle suyu hızla emen bir yapıya sahiptir. Bunlar tekstil ürünlerinde kullanılarak sıvı emen ve/veya arka yüzeyine ileten özelliklerde ürünler elde edilebilmektedir. 

Ancak su geçirmez dediğimiz kumaşlar da ne kadar geçirmez? Bunu kendinizde test edebilirsiniz. Maskenin üzerine az miktar su dökün. Damla olarak üzerinde duruyorsa su geçirmeyen kumaştır. Şimdi maskede bir çukur oluşturun ve orayı poşeti sıkar gibi sıkın. Suyun maskeden çıktığını göreceksiniz. Evet geçirmez dediğimiz maskeden de takibi su geçebiliyor. Zaten bu test belirli basınç altında ne kadar miktarın geçtiğini hesaplamak laboratuvar ortamında yapılıyor. Yani kendimiz bu test ile sadece hidrofilik mi yoksa hidrofobik kumaş kullanıldığını anlayabiliriz.

Bu anlattıklarımız tek katmanlı bir kumaş içindi. Üç katlı SMS maskede ise dış katman (spunbond) ve orta katmandaki meltblown hidrofil (sıvı emişi) özelliğini göstermesi gerekmektedir. Yüzeye temas eden iç katmanda ise hidrofobik (su geçirmez) olmalıdır. Yine de bu anlattıklarımız belirli standartlara tabii olduğundan test raporundan geçen maskelerin kullanılması önem arz etmektedir.

Kaynak: https://www.muhendisbeyinler.net/meltblown-maske-kumasi-nasil-anlasilir/

Yararlanılan Kaynaklar

[1] Utkay DÖNMEZ, Emrah KAÇMAZ, Hacı Arif KURT, “TEK KULLANIMLIK SPUNBOND KUMAŞLARDA HİDROFİLİK VERİMLİLİĞİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA”, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, DOI: 10.21923/jesd.445212

[2] Saville, B.P., 2000. Physical Testing of Textiles, The Textile Institute Publications, pp. 300, CRC Pres. ISBN 0-8493-0568-3, USA.

[3] Akar, E., 2012. Aktif Polimerlerin Hazırlanması ve Karakterizasyonu, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 73 s., İzmir

[4] Rengasamy, R.S., Kothari, V.K., Bele, V.S., Khanna, S., 2011. Liquid Sorption Behaviour of Nonwovens. Indian Institute of Technology, 102 (12): 1019–1030.