Boğaziçi eylemleriyle gündeme geldi: Ev hapsi nedir, kimlere verilir, elektronik kelepçe nasıl uygulanıyor?

Boğaziçi Üniversitesi'ndeki protestolara katılan öğrencilerden onlarcasına ev hapsi (konutta infaz) verildi. Ayaklarına elektronik kelepçe takılan öğrenciler konuttan ayrılamıyor. Peki, ev hapsi nedir, kimlere verilir, elektronik kelepçe nasıl uygulanıyor?

Boğaziçi Üniversitesi’nde atanmış rektör Melih Bulu’ya karşı başlayan öğrenci protestolarında birçok öğrenciye “ev hapsi” verildi. Ayaklarına takılan elektronik kelepçe ile ev hapsine alınan öğrenciler, konuttan ayrılamıyor. Öğrenciler ise bu uygulamaya karşı sosyal medyada #EvHapsineSon kampanyası başlattı. Ancak birçok soru akla takılıyor: Ev hapsi nedir, nasıl uygulanıyor, kimlere uygulanıyor, nasıl kalkıyor, uyulmazsa cezası ne?

EV HAPSİ NEDİR, NASIL KALKAR

Ev hapsi, hafif suçlarda mahkemeler tarafından verilen hapis cezalarının kişinin kendi konutunda geçirmesi anlamına geliyor. Mahkeme tarafından ev hapsi ile cezalandırılan kişi hapis cezası sonuna kadar konutundan dışarı çıkamaz. Cezasını çekeceği konuttan çıkıp çıkmadığı ise elektronik kelepçe sistemi ile takip ediliyor.

HANGİ SUÇLARDA EV HAPSİ UYGULANIR

Ev hapsi için suçların hafif olması ve mahkemede yargıç tarafından karar verilmesi gerekiyor. Yine mahkeme kararıyla ceza bitene kadar kalması zorunlu olup belirli zamanlarda belirli saatler kadar dışarıya çıkma şansı olabiliyor. Cezasını çekerken her hangi bir yere gidip gidilmediği ayağında bulunan elektronik kelepçeyle takip ediliyor.

TÜRKİYE EV HAPSİNİ ERBAKAN’LA TANIDI

Ev hapsi kavramının Türkiye’de bilinen ilk uygulaması ise eski Başbakan Necmettin Erbakan’ın “kayıp trilyon” davasında belgede sahtecilik suçundan aldığı 11 aylık ceza oldu. Erbakan bu ceza sırasında evden izinle ayrılabildi ve üçüncü dereceye kadar akrabaları ve sosyal çevresiyle görüşebildi ancak görüştüğü kişiler Denetimli Serbestlik Kurumu’nca sınırlanabildi.

EV HAPSİ KİME UYGULANIR

Soruşturma aşamasında şüpheliler, yargılamalarda sanıklar, cezaevlerinden denetimli serbestlikten yararlanarak tahliye olan hükümlüler elektronik kelepçeyle, mahkeme kararıyla ev hapsine alınıyor. Adalet Bakanlığı Ceza Tevkif Evleri Daire’sinin verdiği bilgilere göre; 2013 yılında Türk Ceza İnfaz Sistemi’nde yer alan elektronik kelepçe sistemi zorunlu hallerde 4 bin 500, normal şartlarda ise 3 bin cihaz kapasitesiyle çalışıyor. Elektronik İzleme Merkezi’nde 50’ye yakın personel 4 vardiya olarak 7 gün 24 saat ‘izleme’ görevi yapıyor. Merkezdeki her personel 100 kişinin takibini yapıyor. Bu uygulama “ilçeyi terk etmeme”, “ili terk etmeme” gibi şekillerde görülebiliyor.

Ev hapsine göre 5275 numaralı Ceza ve Güvenlik Önlemlerinin İnfaz konusundaki yasasının 110. Maddesine göre şu şekilde şartlar isteniyor:

-Bayan ya da 65 yaş ve üstü şahısların 6 ay ya da daha az ceza aldılarsa,
-70 yaş ve üstü olan şahıslar 1 yıl ya da daha az ceza aldılarsa,
-75 yaş ve üstü olan şahısların 3 yıl ya da daha az ceza aldılarsa ev hapsi şartlarına uygun olarak cezalarını hücrelerde geçirmek yerine konutlarında geçirebiliyor.

EV HAPSİ NASIL UYGULANIYOR?

Soruşturma ya da yargılama aşamasında ev hapsi kararı verildiğinde bu kişinin konutuna gelen ekipler, alıcı ve verici olarak iki parçalı bir cihazı da yanlarında getiriyor. Alıcı parça evin merkezine yerleştiriliyor. Balkon ve kapı da hesaba katılarak bir sınır çizilerek sisteme tanıtılıyor. Ayak bileğine takılan elektronik kelepçeyle kişi evde serbestçe dolaşabiliyor. Ama o sınır dışına çıkarsa anlık uyarı veriyor. Bir yıl içinde 2 kez ihlal edilirse, ikinci ihlalde dosyası kapatılıyor. Bu durumda kişi tutuklu olarak, hükümlü ise şartla tahliye tarihine kadar cezaevine dönme durumuyla karşı karşıya kalıyor.

KİŞİNİN ‘BURADA YAŞIYORUM’ DEDİĞİ YERDE UYGULANIYOR

Ceza Muhakemesi Kanunu’nda ev hapsi konutunu terk etmeme olarak yer alıyor. Yasada konut tabiri geçtiği için kişi yaşamını nerede idame ettiriyorsa orada ev hapsine alınabilir. Yani ikametgahtan bahsedilmiyor. Önemli olan kişinin belirlenen alanın sınırları dışına çıkmaması. Yasada da sınırlayıcı tedbir olmadığı için, resmi ikametgahlarının bulunduğu adres, evde değil kişinin beyan ettiği, ‘ben burada yaşamımı idame ettiriyorum’ dediği yere gelen ekipler o sınırlar içinde elektronik kelepçeyle takip yapıyor.

KONUTTA ALKOL ALMAMA CEZASI DA TAKİP EDİLİYOR

Uygulamada ‘konutta alkol almama’ cezası da takip ediliyor. Şüphelinin evine yerleştirilen alkol ünitesi ile elektronik izleme yapılıyor. Kişinin referans olacak bir fotoğrafı çekiliyor. Belli aralıklarla merkezden sinyal gönderiliyor. Şüpheli o sinyal üzerine evindeki cihaza üflemek durumunda. Fotoğrafından kendisi mi bir başkası mı olduğu anlaşılıyor. Bu şekilde alkol alıp almadığı kontrol ediliyor.

EV HAPSİNDE DIŞARI ÇIKILIYOR MU

Ev uygulaması sırasında evden dışarı çıkma izni de bazı hallerde veriliyor. Bu izinler şu şekilde olmak zorunda:

-Ev hapsi yaşayanlar ilk 6 ay içerisinde günde 1 saat dışarı çıkma izni veriliyor.
-İkinci 6 ay için günde 2 saat evden dışarı çıkma izin veriliyor.
-Üçüncü 6 ay için günde 3 saat evden dışarı çıkma izin veriliyor.
-Dördüncü 6 ay için ise 4 saat evden dışarı çıkma izin veriliyor.

Kaynak: https://kronos34.news