Siyanür nedir, etkileri neler, siyanürün insan vücuduna etkileri ne, nasıl öldürür?

Son günlerde intihar olaylarında dikkat çeken bir ayrıntı siyanür ile intihar olayı oldu. Siyanür etkileri neler, insanlar siyanürü nereden satın alıyor, siyanür satın almak bu kadar kolay mı? Neden insanlar siyanür ile intihar ediyor?

Siyanür yine Türkiye’nin gündeminde. Siyanür, “Hidrosiyanik asit” ya da “prussik asit” olarak da bilinen, son derece toksik maddedir. Siyanür, bir karbon ve bu karbona bağlı üç azot atomu içeren bileşiklere verilen isimdir. Peki siyanür zehirlenmesinin etkileri neler?

SİYANÜR NEDİR?

Kimyasal anlamda siyanür, bir karbon ve bu karbona bağlı üç azot atomu içeren bileşiklere verilen isimdir. Siyanürün organik ve inorganik şekilde bulunduğu bilinmektedir. Endüstriyel anlamda üretilip, yine bu alanlarda kullanılan siyanür de oldukça faaldir. Siyanür, hidrosiyanik asit ve bu asitten türeyen metal tuzlarından meydana gelmektedir. Siyanürün kendisi ve türevleri, zehir maddeleridir.

Siyanür, hidrosiyanik asit ve bu asitten türeyebilen metal tuzlarının genel adıdır. Hepsi şiddetli zehirlidir. En önemlileri, sodyum siyanür ve potasyum siyanürdür. Endüstride ısıtılmış kuru karbonlar üzerinden, amonyak (NH3) ve CO gazlarının karışımı geçirilerek elde edilirler.

HCN (Hidrosiyanik asit), acı badem kokusunda çok uçucu bir sıvıdır. 28 santigrat derecede kaynar. Sudaki çözeltisi çok zayıf asittir.

Siyanür ve bileşikleri kimyasal yollarla üretilebildiği gibi, bazı bitkiler ve hayvanlarca da üretilmektedir. Siyanürü doğal olarak üreten birçok bitki, bakteri ve böcek vardır. Kiraz, badem, kayısı, şeftali, erik, fasulye, patates, turp, lahana, şalgam, brokoli ve mısır siyanürlü bileşikleri doğal olarak üretmektedir.

SİYANÜR NASIL ZEHİRLER?

Siyanür kanda bulunan methemoglobin’e irreversible bir şekilde bağlanarak etkinlik gösterir. Bu özelliği kanın dokulara oksijen perfüzyonunu sağlayamaması sonucu hipoksiye ve sonuçta hipoksik şok ve ölüme neden olur. Oksijen mevcuttur fakat kanda taşınamaz.

SİYANÜR ZEHİRLENMESİ NASIL ANLAŞILIR?

Potasyum siyanür zehirlenmesi etkisini çok hızlı bir şekilde kendini gösterir. Neredeyse anında solunduğunda veya mideye salındığında - birkaç dakika sonra gibi kısa zamanda . Deri ve mukoza siyanid sayesinde yavaşça emilir. Potasyum siyanür zehirlenmesi belirtileri, alınan doza ve zarara karşı kişisel duyarlılığa bağlıdır.

Siyanik potasyum, alındığında, toz ve çözelti buharlarının solunması ile zehirlidir; Ayrıca, özellikle hasar görmüşse cilde nüfuz edebilir. İnsanlar için ölümcül potasyum siyanid dozu, vücut ağırlığının 1.7 mg'ıdır. İlaç yüksek derecede toksik madde grubuna aittir, kullanımı tüm olası ciddiyetle kontrol edilir.

Siyanürün etkisi glikoz ile birlikte zayıflar. Çalışırken bu zehirle temas kurmak zorunda kalan laboratuar çalışanları, yanaklarının arkasında bir parça şeker tutarlar. Bu, yanlışlıkla kana giren toksinin mikroskobik dozlarını nötralize etmenize izin verir. Ayrıca, zehir tam olarak mideye daha yavaş emilir, bu da vücudun glikoz ve diğer bazı kan bileşikleriyle oksidasyon yoluyla zararlı etkilerini azaltmasını sağlar. Plazma litre başına yaklaşık 140 µg olan az miktarda siyanür iyonu kanda dolaşarak metabolizmanın doğal bir metabolitidir. Örneğin, B12 vitamin - siyanokobalaminin bir parçasıdır. Ve sigara içenlerin kanında iki kat daha fazladır.

Tedavide amaç zehirli maddenin zehirsiz başka bir metabolite çevrilmesidir. Bunun için öncelikle hastaya sodyum nitrit verilir. Bu madde methemoglobin'e siyanür ile yarışmalı olarak bağlanır ve siyanür bu sayede methemoglobin'e bağlanamaz. Daha sonra verilen sodyum tiyosülfat ise siyanür ile reaksiyona girerek tiyosiyanat oluşturur. Bu madde vücut için toksik değildir ve böbreklerden atılır.

Hidrojen siyanür zehirlenmesinden muzdarip insanlar, ölümcül kimyasal maddeye maruz kaldıktan birkaç saniye sonra etkilerini hissedebilirler.

Belirtileri zayıflık baş ağrısı, bulantı ve solunum güçlüğüdür.

Siyanür zehirlenmesi yaşayanlar kalp krizi geçirmeden ve ölmeden önce bayılabilir ve nöbet geçirebilirler. Zehrin yutulduktan sonra bile zararsız hale getirilmesi için uygulanan siyanid antidotlar vardır. Siyanür kaynaklı bir ölümün yaşandığı kapalı ortama girilmeden önce gerekli önemlerin alınması gerekmektedir.